TÜRKÇE - MUHAMMED ESED KURAN TEFSİRİ( MUHAMMED ESED KURAN TEFSİRİ ) |
| 75 - Kıyamet |
| RAHMÂN, RAHÎM ALLAH ADINA (1)
1 - Otoritelerin çoğunluğuna göre, (9. sure -Tevbe- hariç bütün surelerin başında yer alan) bu ifade Fâtiha'nın ayrılmaz bir parçasını oluşturur. Bu nedenle 1. ayet olarak numaralandırılmıştır. Bütün diğer örneklerde ise besmele, surelerin başında yer alır ve fakat ayet sayılmaz. Rahmân ve Rahîm ilahî sıfatlarının her ikisi de "bağışlama", "merhamet", "şefkat" anlamına gelen ve fakat daha da kapsayıcı bir mana ifade eden rahmet isminden (bu ismin masdarından) türetilmişlerdir. İlk zamanlardan bu yana İslam alimleri, bu iki terimi birbirinden ayıran anlam nüanslarını tanımlamaya çalışmışlardır. Bu açıklamaların en ikna edici ve sade olanı İbni Kayyım'a aittir (Menâr I, 48'den naklen): (Ona göre,) Rahmân terimi, Allah'ın Varlığı kavramında içkin (mündemiç) bulunan ve ondan koparılması mümkün olmayan rahmet saçıcılığı vasfını kapsarken, Rahîm, bu rahmetin O'nun mahlukatı üzerindeki tezahürünü ve onlar üzerindeki etkisini, başka bir deyişle O'nun aktivite (faaliyet) tarafını ifade eder. |
|
|
|||||||||||||||||
| 1. | KIYAMET Günü'nü tanıklığa çağırırım! (1)
1 - "Onu tanıklığa çağırarak", yani Kıyamet Günü'nden sanki meydana gelmiş gibi söz ederek, yukarıdaki ifade, o günün gelip çatacağının kesinliğini bildirmeyi amaçlamaktadır. |
| 2. | İnsan vicdanının kınayan sesini (2) tanıklığa çağırırım!
2 - Lafzen, "[kendi-kendini] kınayan nefsi": yani, insanın kendi kusurlarının ve eksikliklerinin farkında oluşunu. |
| 3. | İnsan, [onu tekrar diriltip] kemiklerini yeniden bir araya getiremeyeceğimizi mi sanıyor? |
| 4. | Hayır, kesinlikle! Onu parmak uçlarına kadar yeniden var etmeye kâdiriz! |
| 5. | Ama yine de insan, önüne serilmiş olan şeyi inkara kalkışır, |
| 6. | ve [istihzâ ile] sorar: "Şu Kıyamet Günü ne zaman gelecekmiş?" |
| 7. | Ama [o Gün,] gözler korku ile açıldığında, |
| 8. | ve ay karanlığa gömüldüğünde, |
| 9. | ve güneş ile ay bir araya getirildiğinde, (3)
3 - Yani, ikisinin de ışıklarını kaybetmesi, yahut ayın güneşe çarpması durumunda. |
| 10. | o Gün insan haykıracak: "(Eyvah!) Nereye kaçayım?" |
| 11. | Hayır! Bir sığınak yok [senin için, ey insan]! |
| 12. | O Gün bütün yolların varış yeri, Rabbinin katı olacak! |
| 13. | O Gün insana, yaptığı ve yapmadığı her şey (4) bildirilecek: 4 - Lafzen, "insanın önüne koyduğu ve arkasında bıraktığı", yani yaptığı veya ihmal ettiği iyi ve kötü her şey (Zemahşerî). |
| 14. | hayır, aslında insan, kendi aleyhine şahitlik yapacak, |
| 15. | mazeretler bulup kendi (yaptıkları)nı gizlemeye çalışsa bile. (5)
5 - Karş. 24:24, 36:65 yahut 41:20-22. |
| 16. | [VAHYİN sözlerini tekrarlarken] dilini hızla oynatıp durma: (6)
6 - Lafzen, "Onu hızla söylemek için dilini oynatıp durma" -buradaki zamir, vahyin sözlerine işaret etmektedir. Bu ara pasajı (16-19. ayetleri) doğru anlamak için, 20:114'deki ilgili pasaj ve buna ait 101. not ile birlikte okumak gerekir. Bu her iki pasaj da ilk bakışta vahyin nazil olduğu sırada vahyedilen sözleri tekrarlamadığı takdirde onları unutabileceğinden korktuğu rivayet edilen Hz. Peygamber'e hitab etmektedir. Ama her ikisi, aynı zamanda daha geniş bir içeriğe de sahiptir, çünkü Kur'an'ı okuyan, dinleyen veya inceleyen her mümini ilgilendirmektedir. 20:114'de, Kur'an'ın tek tek ayetlerinden veya ifadelerinden aceleyle -ve bu nedenle hatalı olabilecek- sonuçlar çıkarmamamız emredilmiştir, çünkü Kur'an mesajının ancak tümü ile incelenmesi halinde onun hakkında doğru bir anlayış sahibi olabiliriz. Diğer taraftan bu pasaj, her kelimenin ve ifadenin anlamını en kapsayıcı şekilde düşünebilmek ve mekanik bir tekrarlamadan farkı olmayan, daha da önemlisi, onu okuyan, anlatan veya dinleyen kişiyi, Kur'an'ın mesajını anlamadan -ve hatta yeterince önem vermeden- sadece dilinin ses güzelliği ile tatmin olmaya sevk eden bir tür aceleciliğe mani olmak için ilahî kelâmın yavaşça ve ağır ağır hazmedilerek okunması ihtiyacını vurgulamaktadır. |
| 17. | çünkü onu [senin kalbine] yerleştirmek ve [gerektiğinde] okutturmak Bizim işimizdir. (7) 7 - Yani, "Sana onu hatırlatmak ve onun zihin ve kalp ile okunmasını sağlamak Bize düşer". Önceki notta işaret edildiği gibi, Kur'an, ancak düşünerek, sanki bölünmez bir bütünmüş gibi okunması halinde (doğru) anlaşılabilir, yoksa sadece ahlakî ilkeler, kıssalar ve bölük-pörçük kurallar kolleksiyonu olarak değil. |
| 18. | Böylece, onu telaffuz ettiğimiz zaman, kelimelerini [bütün zihnini vererek] takip et: (8) 8 - Lafzen, "onun okunuşunu takip et", yani kelimelerde dile gelen mesajını. Kur'an'ı vahyeden ve insana onu anlama yeteneği bahşeden güç Allah olduğundan, onun "okunuşu"nu da Kendisine izafe etmektedir. |
| 19. | sonra onun anlamını açıklamak da Bize düşer: (9)
9 - Yani, Kur'an "gerektiği gibi" okunursa (bkz. yukarıdaki 7. not), -Muhammed Abduh tarafından vurgulandığı gibi- kendisinin en iyi tefsiri olur. |
| 20. | [ÇOĞUNUZ] bu geçici hayatı seviyorsunuz, |
| 21. | ama öteki dünyayı [ve Hesap Günü'nü] hiç düşünmüyorsunuz! |
| 22. | Bazı yüzler o Gün mutlulukla parlayacak, |
| 23. | Rablerine bakarken; |
| 24. | ve o Gün bazı yüzler ümitsizlikle kararacak, |
| 25. | çatırdatan bir felaketin başlarına gelmek üzere olduğunu bilerek. |
| 26. | NE ZAMAN Kİ, [son nefes ölen birinin] boğazına gelip düğümlenir, |
| 27. | ve insanlar: "[onu kurtaracak] bir hekim yok mu?" (10) diye sorarlar;
10 - Lafzen, "Kimdir bir hekim" [yahut "bir efsuncu]?" Benzer bir ifade, 28:71 ve 72'de geçer. |
| 28. | kendisi de bilir ki bu ayrılma vaktidir, |
| 29. | ve ölüm sancıları ile örülmektedir: (11)
11 - Lafzen, "ayaklar ayaklara dolaşmakta" -"yaşanmakta olan hayatın... ömrün son demiyle birleşmesinden doğan sıkıntıyı" gösteren deyimsel bir ifade (Lane IV, 1471, hem Kâmûs'dan hem de Tâcu'l-Arûs'dan naklen). Zemahşerî tarafından işaret edildiği gibi, sâk (lafzen, "baldır"), çoğu zaman mecazî olarak "zorluk", "sıkıntı" veya "şiddet" (şiddeh) anlamlarında kullanılır; meşhur kâmeti'l-harbu ale's-sâk "savaş şiddetle başladı" ifadesi, bunun bir örneğidir (Tâcu'l-Arûs). |
| 30. | işte o zaman gidişinin Rabbine doğru olduğunu hisseder! (12)
12 - Lafzen, "sürüklenme Rabbine doğru olacaktır", yani geç kalınmış bir pişmanlıkla (bkz. müteakip üç ayet). Yukarıda "o zaman" olarak çevrilen ifade, lafzen, "o gün" şeklindedir; ama yevm terimi, çoğu zaman deyim olarak, süresi ne olursa olsun "zaman" anlamında kullanılır. |
| 31. | [Artık son pişmanlık fayda etmez: (13) ] çünkü [yaşadığı sürece] hakikati kabul etmedi ve [aydınlığa kavuşmak için] namaz kılmadı;
13 - Ayetin devamını doğru olarak anlamak için gerekli olan bu parantez içi ifade, yukarıdaki pasaj ile açık bir bağlantı taşıyan 4:17-18'e dayanmaktadır. |
| 32. | tam tersine, hakikati yalanladı ve [ondan] uzaklaştı, |
| 33. | ve sonra böbürlenerek geldiği yere (14) döndü.
14 - Lafzen, "toplumuna": yani, sosyal çevresinin maddeciliğinden kaynaklanan, insanın "kendi-kendine yeterli" olduğu ve bu nedenle ilahî bir rehberliğe ihtiyaç duymadığı şeklindeki küstahça inanca (karş. 96:6). |
| 34. | [Ama ey insan, akibetin geliyor her dakika] yakınına, daha da yakınına, |
| 35. | yakınına, daha da yakınına! |
| 36. | İNSAN, başıboş bırakılacağını ve dilediği gibi hareket edebileceğini mi sanır? (15) 15 - Yani, yaptıklarından dolayı ahlaken sorumlu tutulmadan. |
| 37. | O, bir zamanlar [sadece] akıtılan bir meni damlası değil miydi, |
| 38. | ve sonra döllenmiş hücre; bu safhada Allah [onu] yaratmış ve olması gerektiği gibi şekil vermişti, (16) 16 - Sevvâ'nın bu çevirisi için bkz. 87:2, not 1 ve 91:7, not 5. Allah'ın insanı bir kan pıhtısı haline geldikten sonra yarattığının vurgulanması, (başlangıçta) basit bir organizmayı "ruh" ile donatmasının mecazî bir ifadesidir. |
| 39. | ve ondan iki cinsi, erkeği ve dişiyi var etmişti? |
| 40. | Öyleyse, Allah, ölüyü hayata yeniden döndüremez mi? |
